Dym i lustra, czyli jak nie powiedzieć o sobie zbyt wiele

W jednej scen „Leonory”, fabularyzowanej biografii artystki Leonory Carrington, zamknięta w szpitalu psychiatrycznym bohaterka odmawia psychoterapii twierdząc, że  mówienie o sobie jest przejawem złego wychowania. Daleka jestem od tego, by tak twierdzić, ale na obecnym etapie życia zdecydowanie nie lubię mówić o sobie zbyt dużo; dziś podzielę się z Wami strategiami, które pozwoliły mi wyeliminować z życia poczucie złości na siebie, że oto znów zbyt się odsłoniłam.

Jak o sobie, to żartem 

Kiedy przygotowywałam ten wpis, w książce „Beata Tyszkiewicz. Portret damy” (kategoria: czytadełko na telefon) trafiłam na ciekawą wypowiedź Krystyny Pytlakowskiej, zaprzyjaźnionej z p. Tyszkiewicz dziennikarki specjalizującej się w wywiadach:

Używa bardzo ładnego języka. Czasem się zastanawia, bywa, że mówi z emfazą, fajnie akcentuje słowa. Mówi, że nie czuje się aktorką, ale mówi po aktorsku. I ma niezwykłą zdolność kwintesencji, wydobywa sedno. Jednym zdaniem potrafi ująć istotę rzeczy. Ma przedziwną intuicję, byłaby świetnym psychologiem, zresztą kiedyś zdaje się chciała nim być. Ale nie lubi o sobie mówić. Jeśli już mówi o sobie, to żartem.

To mówienie o sobie żartem, krycie się za formą, anegdotą, paradoksem – o ile nie wchodzą one w gorzkie rejestry – jest towarzysko bezpiecznym sposobem na mówienie o swoim życiu, i danie rozmówcy czegoś z siebie, w sposób kontrolowany.

(Jedno zastrzeżenie: nigdy, przenigdy nie opowiadam anegdot zawodowych. Nawet w bardzo rozluźnionej atmosferze trzymam się zasady „klienci mogą być wszędzie”, i mam za sobą sytuacje, kiedy oszczędziła mi ona wstydu. Profesjonalizm przede wszystkim!)

Historie innych

Jedną z pułapek, w którą długo wpadałam, było poczucie, że jeżeli ktoś opowiada mi o intymnych, trudnych sytuacjach ze swojego życia, powinnam wykazać zrozumienie, zrobić przestrzeń dla tej rozmowy i udowodnić tej osobie, że jej nie osądzam, poprzez obnażenie jakiegoś kawałka własnej prywatności.

W tym przypadku pomaga odpowiadanie zasłyszanych historii – zawsze anonimowych osób o niejasnym z nami powiązaniu, najlepiej w pewnym stopniu zmienionych; opowiadane z empatią i zaangażowaniem, dają podobny efekt, a nas ochronią przed niepotrzebnym odsłonieniem kawałków siebie. Może nie jest to rozwiązanie z najwyższej półki, ale jeśli odczuwamy presję, pomaga.

Przesunięcie uwagi na rozmówcę

We wspomnieniach o Jacqueline Kennedy i jej siostrze, Lee Radziwiłł, przewijają się uwagi o tym, że obie siostry umiały całkowicie skupić uwagę na rozmówcy. Najprawdopodobniej nauczył je tego ojciec, który chciał, by mogły przebierać wśród kandydatów na męża; później  widziano w tym sposób kontrolowania tego, ile mówią o sobie (Jackie ponoć zawsze rozmawiała tylko o  rozmówcy), lub – odkąd ich obecność w miejscach publicznych zaczęła budzić zainteresowanie – „wyciszania” osób postronnych, np. podczas rozmowy w restauracji.

Odmowa

Kiedy czuję, że mogę powiedzieć zbyt dużo, często mówię „nie” – skierowane nie tylko do rozmówcy, ale też samej siebie, w ramach przypomnienia, że czas ugryźć się w język. Pięknie odmawiała zwierzeń Diana Vreeland, mówiąc, tonem emerytowanej divy: „No, we don't want to go there.” Ja czasem mówię, z uśmiechem: „O tym rozmawiam tylko z ludźmi, którym za to płacę” – i jeszcze nie zdarzyło się, żeby nie zadziałało. A wersję ekstremalną znajdziemy znów w biografii Leonory Carrington: „Ta rozmowa jest w złym tonie i nie mam zamiaru tracić na nią energii.”

Riposta

Zdarzają się jednak pytania głupie i złe, i wtedy – zwłaszcza, gdy pozostałe środki zawodzą – nie pozostaje nam nic więcej, jak obciąć nieszczęśnika, z którym mamy nieprzyjemność.  

Tytułowa bohaterka „Wieku Adaline”, która po mistrzowsku opanowała niedzielenie się sobą, w którymś momencie spotyka Kiki, kontestującą siostrę mężczyzny, z którym zaczęła się spotykać, w samochodzie, w drodze do jego rodziców. Kiki popełnia dwie gafy z rzędu, najpierw zwracając się do Ellisa z pytaniem, czy Adaline jest „tą nową”, a potem pyta Adaline, czy już z nim spała. „Dziesięć minut temu, tam, gdzie teraz siedzisz” – odpowiada Adaline z kamienną twarzą.

(Mam za sobą piękną kinową ripostę w tym stylu, i podejrzenie, że jest to coś, co zdarza się raz, góra dwa w życiu.)

Czy zdarza(ło) Wam się czuć, że powiedziałyście o sobie zbyt wiele? Jak sobie radzicie w takich sytuacjach? 

Zdjęcie tytułowe: Blake Lively, Michiel Huisman w „Wieku Adaline” (2015).